Landschappen van Verlangen
VRAAG | Landschap van Verlangen
Op welke manier kunnen zonnevelden een bijdrage leveren aan het Groene Hart? Architectuurcentrum AORTA, PARK Paul Roncken, MooiSticht en Ben Kuipers zagen de urgentie om met ontwerpend onderzoek actief het echte verlangen naar deze nieuwe of toekomstige landschappen vorm te geven en te ontwikkelen. Ze vroegen 4 ontwerpbureaus om zich hierin te verdiepen: Urban Synergy, Karres en Brands, Vista en DS Landschapsarchitecten.
Urban Synergy bundelde de krachten met Bright en Aequator om zich te buigen over het veenweidelandschap rond Oudewater.
Categorieën:
Energietransitie, Landschap, Visie & Strategie, Klimaatadaptatie
Waar:
Oudewater (Groene Hart, NL)
Opdrachtgever:
Architectuurcentrum AORTA
PARK Paul Roncken
MooiSticht
Ben Kuipers
Mede mogelijk gemaakt door:
Provincie Utrecht en Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp
Team:
Laura de Bonth – Urban Synergy
Jolanda de Jong – Urban Synergy
Gerjan Streng, Lotte de Koning – Bright
Vera Omtzigt – Aequator
WAAROM | Meer dan zonnevelden
RES regio U16 zocht ontwerpkracht en expertise om een verdiepingsslag te maken op de gemeentelijke afwegingskaders voor zoeklocaties en ruimtelijke voorwaarden. Kan de energietransitie een motor zijn voor meervoudig gebruik passend in de lokale context?
Uitgaande van de marktwerking zien wij drie manieren voor de ontwikkeling van zonnevelden. De optelsom hiervan levert echter geen aantrekkelijk landschap op. Zelfs goed ingepaste velden doen inbreuk op de waardevolle karakteristieken van het landschap. Wij gingen daarom op zoek naar de aanleidingen in dit landschap om energie niet als doel, maar als middel in te kunnen zetten. Er komt in de toekomst immers nog zoveel meer op ons landschap af dan alleen de energietransitie. Zorg dat je daarop bent voorbereid.
HOE | Duurzame energie biedt het vermogen voor noodzakelijke verandering in het gebied
De energietransitie heeft onze aandacht, maar het landschap ondergaat meerdere, ingrijpende veranderingen. Dit vraagt om een integrale landschapslogica, gedreven door klimaatverandering, historische lagen in het landschap en gunstige verdienmodellen voor agrarische bedrijven. Alleen op deze manier ontstaat een robuust en toekomstbestendig landschap voor iedereen.
Het ontwerpteam maakte een sterke marktanalyse van het energielandschap en deed een grondige analyse naar de ontstaansgeschiedenis van het landschap en bodemvormende processen.
Door de pluspunten van de energie-logica (ervaring en vermogen van ontwikkelaars, gebiedskennis van grondeigenaren, draagvlak van collectieven, etc.) te benutten bij het volgen van de logica van het landschap (de rijke ontstaansgeschiedenis, waardevolle ruimtelijke karakteristieken, bodem en water is sturend), kan een landschap van verlangen ontstaan.
Een landschap dat méér biedt dan ruimte voor energie, dat toekomstbestendig is, en voor iedereen.
WAT | Geduld en zorgvuldig beheer van het collectieve landschap
In de omgeving van Oudewater zien we een dalend, kleinschalig agrarisch landschap, waarin bebouwingslinten verdichten, steeds verdere ontwatering en vernatting plaatsvindt en sinds jaar en dag allerlei nevenfuncties op de erven plaatsvinden.
We onderscheiden hier drie ‘leefgebieden’, die ieder geschikt zijn voor bepaald landgebruik en nevenfuncties: 1) hoog en droog, 2) het middendeel, 3) laag en nat.
In het landschap van verlangen maken we op landschapsniveau de keuze om op de van nature hogere en droge delen het huidige gebruik te behouden en versterken.
In het middendeel tussen nat en droog ontstaat een nieuw productielandschap met een hoger waterpeil. Hier zetten we in op nieuwe verdienmodellen van natte teelten, in combinatie met bijvoorbeeld recreatieve functies.
Op de van nature lage en natte delen, daar waar ook de bodemdaling het sterkst is of verwacht wordt, maken we een omslag. Hier wordt bewust vernat en een nieuw landgebruik gecreëerd waarin grootschalige opwek van zonne-energie samen gaat met natuurontwikkeling, recreatie en educatie.
VERVOLG | Samen werken aan het landschap van verlangen
De complexiteit van opgaven vraagt om een integrale gebiedsaanpak. De volgende stap in dit onderzoek is een presentatie van de resultaten aan de gemeenteraad. De uitwerking en implementatie verlangt een politieke keuze: de ‘hijgende’ marktlogica dient te worden verruild voor geduld en zorgvuldig beheer van het collectieve landschap.
Voorkom spijt van iets dat het landschap in gevaar brengt of blijvend schaadt. En benut duurzame energieproductie als vliegwiel voor noodzakelijke verandering van het gebied. Neem de tijd om te werken aan het landschap van verlangen!
Meer informatie over de opgave en context van het ontwerpend onderzoek: https://www.aorta.nu/landschappenvanverlangen/
Landschap van Verlangen is mede mogelijk gemaakt door de provincie Utrecht en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Het is een van de projecten binnen de open oproep Ruimte voor klimaat en energie die onderdeel is van de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp.
